Wettelijk kader

Laatst gewijzigd op: 7/06/2021

Het wettelijk kader voor psychotherapeuten is niet dezelfde als voor de counselors.

Momenteel zijn de verschillende beroepsverenigingen en opleidingsinstanties die instaan voor counselors aan het werken aan de erkenning van de counselor en bijgevolg het wettelijk kader.

Voor meer info kan u terecht bij de werkgroep counselors.

Laatst gewijzigd op: 17/05/2021

WUG

De Wet op de Uitoefening van de Gezondheidszorgberoepen (kortweg WUG) reglementeert de beoefening van gezondheidszorg. Deze wet bepaalt o.a. wie een bepaalde titel mag dragen (bijv. psycholoog) en voor wie bepaalde activiteiten (bijv. psychotherapie) zijn voorbehouden.

WUG beroepen

Volgende medische beroepen of “WUG-beroepen” zijn in België gereglementeerd: artsen, tandartsen, apothekers, vroedkundigen, verpleegkundigen, zorgkundigen, kinesitherapeuten, klinisch psychologen, klinisch orthopedagogen, hulpverlener–ambulancier. De beoefenaars van deze beroepen worden “WUG beroepsbeoefenaars” (kortweg WUG'ers) genoemd. Sedert 1/9/2016 werden klinisch psychologen, de klinisch orthopedagogen en de beoefenaars van de psychotherapie opgenomen in de WUG. 

Niet-WUG'ers

Personen met een andere vooropleiding in de GGZ (zoals criminologen, seksuologen, maatschappelijk werkers, etc maar ook niet-klinische psychologen of orthopedagogen) worden voor het gemak ook wel niet-WUG'ers genoemd.

Laatst gewijzigd op: 17/05/2021

Uitoefening van de psychotherapie door WUG'ers en niet-WUG'ers

De psychotherapie is geen beroepstitel in de WUG (Wet op de Uitoefening van de Gezondheidszorgberoepen), maar een behandelingsvorm of specialisatie voorbehouden aan klinisch psychologen, klinisch orthopedagogen en artsen (zogenaamde 'GGZ-beoefenaars'). Dat wil zeggen dat volgens de wet ENKEL deze WUG'ers de psychotherapie mogen beoefenen. Daarbij werden nog een aantal bijkomende voorwaarden geformuleerd (zoals een psychotherapie-opleiding aan een universiteit of hogeschool en een voltijdse professionele stage van 2 jaar).

Verworven rechten

Echter, er werden in de wet een aantal uitzonderingen voorzien, waaronder 'verworven rechten' (zowel voor WUG'ers als niet-WUG'ers). Hierdoor kunnen personen die reeds vòòr 2016 de psychotherapie beoefenden of die uiterlijk in het academiejaar 2016-2017 hun studies aanvatten toch wettig de psychotherapie beoefenen. 

(Zie ook: "Schematisch overzicht: wie mag psychotherapie beoefenen, incl. 'verworven rechten' voor WUG'ers en niet-WUG'ers")

Verschillen tussen WUG'ers en niet-WUG'ers die de psychotherapie beoefenen

Zowel personen met een WUG-titel als personen zonder WUG-titel komen in aanmerking voor verworven rechten. Maar er zit wel een verschil op het vlak van de uitoefening naargelang de beoefenaar van de psychotherapie al dan niet over dergelijke titel beschikt. Personen zonder WUG-titel die de psychotherapie wettig mogen beoefenen, mogen dit bijvoorbeeld niet op autonome wijze. Zij dienen te staan onder toezicht van een supervisor en dienen de psychotherapie te beoefenen in interdisciplinair verband met intervisie. 

WUG'ers en niet-WUG'ers zijn ook niet altijd aan dezelfde wettelijke kaders gebonden. (Zie de vraag 'Wat is het wettelijk kader voor de beoefening van de psychotherapie?')

Laatst gewijzigd op: 17/05/2021

Bron: FOD Volksgezondheid

Nota bij dit schema: het Grondwettelijk Hof bepaalde in 2017 dat iedereen die vòòr 1/9/2016 de psychotherapie beoefende dit mag blijven doen - weliswaar "in afwachting dat de wetgever de nodige overgangsmaatregelen neemt".

Laatst gewijzigd op: 10/10/2023

Wettelijk kader psychotherapeuten 

'Beoefenaar in de psychotherapie' wordt in de wet beschouwd als een specialisme voorbehouden aan een aantal WUG-beroepsbeoefenaars (nl. de zogenaamde geestelijke gezondheidszorgbeoefenaars, m.n. artsen, klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen), maar beschikt niet over een eigen 'titel' (en dus ook niet over een eigen erkenning, visum of tuchtinstanties).

Dit betekent dat beoefenaars van de psychotherapie moeten voldoen aan de regels opgelegd aan de resp. beroepsgroep (zoals de Code Medische Deontologie van de Orde der Artsen voor artsen of de deontologische code van de Psychologencommissie voor psychologen). En dat zij ook onderhevig zijn aan bepaalde tuchtsancties indien zij deze regels niet volgen.

Wettelijk kader WUG'ers (artsen, klinisch psychologen, klinisch orthopedagogen)

• • Sedert 1/9/2016 werden klinisch psychologen, de klinisch orthopedagogen en de beoefenaars van de psychotherapie opgenomen in de Wet op de Uitoefening van de Gezondheidszorg (WUG). Sedertdien zijn alle rechten en plichten die uit deze wet voortvloeien ook geldig voor deze WUG'ers. 
  • Ook de Wet Patiëntenrechten (2002) en de Kwaliteitswet (wet inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg, 2019) zijn van toepassing voor deze groep.
  • Aan de verschillende beroepstitels zijn ook deontologische codes en wettelijk geregelde tuchtinstanties verbonden.
    • Dit wordt beheerd door een aantal wettelijk geregelde instanties (zoals de Orde der Artsen of de Psychologencommissie). Zij staan in voor de bescherming van titels (bijv. 'psycholoog') en van de uitoefening van het beroep. Ook formuleren en bewaken ze de deontologie waaraan de titelhouders wettelijk gebonden zijn. Aansluiting bij deze instanties is wettelijk verplicht als je de titel wilt dragen.
    • Opgelet: voor klinisch orthopedagogen is er op dit moment geen orde, maar wel een lijst van visumhouders.
  • Klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen die wettig hun beroep willen uitoefenen, dienen ook verplicht te beschikken over een:
    • visum - dit wordt éénmalig toegekend obv opleiding door de FOD Volksgezondheid
    • erkenning - dit wordt voor Nederlandstaligen toegekend door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
  • De Federale Commissie voor toezicht op de praktijkvoering in de gezondheidszorg (FOD Volksgezondheid) ziet toe op de praktijkvoering van de gezondheidszorgbeoefenaars. Deze Federale toezichtscommissie vervangt de vroegere Provinciale Geneeskundige Commissies, en controleert m.n:
    • de fysieke en psychische geschiktheid van de gezondheidszorgbeoefenaars
    • de naleving door de gezondheidszorgbeoefenaars van de bepalingen van de wet en de uitvoeringsbesluiten ervan (m.n. de WUG, de Wet Patiëntenrechten en de Kwaliteitswet).

Wettelijk kader voor niet-WUG'ers

Niet-WUG'ers zijn niet gebonden aan de WUG, maar dienen wel de Wet Patiëntenrechten na te leven. Over het moeten navolgen van de Kwaliteitswet heerst op dit moment nog onduidelijkheid. 

Niet-klinische psychologen vallen tevens onder de bevoegdheid van de Psychologencommissie.

GDPR

De GDPR is een algemeen wettelijk kader dat de verwerking van alle persoonlijke informatie regelt, waar iedereen zich aan te houden heeft. Echter, wetten zoals de Wet Patiëntenrechten of Kwaliteitswet zijn specifieke wettelijke regelingen en krijgen daardoor steeds voorrang op GDPR.

Laatst gewijzigd op: 18/05/2021

Intern reglement VVCEPC

De bepalingen mbt lidmaatschap, de erkenningscriteria en de deontologische code van VVCEPC worden gestemd op de Algemene Vergadering en staan duidelijk geformuleerd in de Statuten en het Intern Reglement van VVCEPC. Ze gelden zowel voor de 'werkende leden' (door VVCEPC erkende psychotherapeuten en counselors) als voor 'toegetreden leden' (dwz, belangstellenden en belangstellenden in opleiding).

Ze bepalen als het ware onze 'spelregels' en 'huisregels': afspraken die je moet naleven om lid te mogen zijn en blijven van onze vereniging. Verder hebben zij geen wettelijke basis. (Zie 'Wat is het wettelijk kader voor de beoefening van de psychotherapie?' hierboven)

Opgelet! De erkenningscriteria voor psychotherapeuten binnen VVCEPC vallen niet helemaal samen met de huidige wetgeving rond psychotherapie. Zo moet je bijv. qua vooropleiding psychiater zijn en niet enkel arts om in aanmerking te komen voor erkenning bij VVCEPC. Kijk dus altijd goed de Statuten na om te weten of je erkend kan worden. 

Erkenning of lidmaatschap beroepsvereniging is niet verplicht, maar wel wenselijk!

Lidmaatschap van of erkenning door een beroepsvereniging is niet wettelijk verplicht, hoewel het wel aan te raden is. Het vormt niet alleen een kwaliteitslabel, dat belangrijk is naar cliënten, verwijzers en collega's toe; het toont dat je een grondige opleiding achter de rug hebt, wat je 'professionele identiteit' is (vanuit welk psychotherapeutisch kader werk je) en dat je de ethische richtlijnen van de vereniging onderschrijft en ernstig neemt. Dit lijkt extra belangrijk voor niet-WUG'ers, die immers niet wettelijk gebonden zijn aan de deontologie van hun beroepsgroep.

Daarnaast brengt het je in contact met je peers en houdt het je op de hoogte van de laatste (wetenschappelijke en klinische) ontwikkelingen in je vakgebied. Dit laatste zal ook relevant zijn in het kader van het verplichte portfolio die WUG'ers (zullen) moeten opstellen om hun wettelijke erkenning te behouden.